Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Premier: Ocieplajcie domy przed zimą. Alarm smogowy: To dajcie ludziom dopłaty uwzględniające inflację. Konieczne zmiany w Czystym Powietrzu

Zbigniew Bartuś
Zbigniew Bartuś
Źle ocieplony dom (130 m2) zużywa ok. 6 ton węgla/rok, przyzwoicie ocieplony dom - 3 tony węgla/rok, bardzo dobrze ocieplony nawet mniej niż jedną tonę.
Źle ocieplony dom (130 m2) zużywa ok. 6 ton węgla/rok, przyzwoicie ocieplony dom - 3 tony węgla/rok, bardzo dobrze ocieplony nawet mniej niż jedną tonę. Fot. Anna Kaczmarz Polska Press
Od piątku 15 lipca można składać wnioski o dopłaty na ocieplenie domów i wymianę źródeł ciepła w zmienionej wersji państwowego programu Czyste Powietrze. Premier Mateusz Morawiecki zachęca Polaków, by masowo korzystali z tych dopłat jeszcze przed nadchodzącą zimą, bo mogą w ten sposób zaoszczędzić mnóstwo energii – która będzie droga, jak nigdy. Polski Alarm Smogowy ostrzega jednak, że zaproponowane w rządowym programie dopłaty są zbyt niskie, a procedury zbyt skomplikowane, by skusić tłumy zainteresowanych: Ministerstwo Klimatu i Środowiska pozostawiło stawki na takim samym poziomie, jak pięć lat temu, mimo że w tym czasie koszty ocieplenia domów wzrosły ponad dwukrotnie i – w warunkach rekordowej w tym stuleciu inflacji – nadal rosną.

- Niestety, musimy tę szumnie zapowiadaną i reklamowaną „nową” edycję programu Czyste Powietrze uznać za pusty chwyt marketingowy. Ministerstwo Klimatu i Środowiska, wbrew zaleceniom i ostrzeżeniom ekspertów, wprowadziło pozorne zmiany. Nie ma szans, by w tej formie program rozwiązał problemy większości potencjalnych beneficjentów Czystego Powietrza, również tych najuboższych

– mówi Andrzej Guła, lider Krakowskiego i Polskiego Alarmu Smogowego. Organizacja apeluje do premiera Mateusza Morawieckiego o prawdziwą reformę programu, która pomoże możliwie największej liczbie Polaków uchronić się przed bolesnymi skutkami rosnących cen energii i paliw.

- Te zmiany trzeba wprowadzić pilnie. Listę naszych rekomendacji przekazaliśmy już premierowi

– zastrzega Andrzej Guła.

Możemy zmniejszyć zużycie węgla o połowę, poprawiając komfort cieplny Polaków!

Eksperci podkreślają, że zmiany w programie Czyste Powietrze powinny zachęcać Polaków do masowego inwestowania w ocieplenie domów, gdyż pozwoli to radykalnie zmniejszyć zużycie drożejących paliw: węgla, gazu, biomasy. To jedyny skuteczny sposób ochrony gospodarstw domowych przed skutkami globalnego kryzysu energetycznego. Według szacunków Polskiego Alarmu Smogowego, odpowiednio skonstruowany i rozpropagowany w społeczeństwie program Czyste Powietrze może doprowadzić do zmniejszenia zużycia węgla w gospodarstwach domowych nawet o połowę – przy równoczesnym podniesieniu komfortu cieplnego mieszkańców!

– Gdyby kilka lat temu rząd zaczął na poważnie traktować efektywność energetyczną, to już dziś gospodarstwa domowe w Polsce nie zużywałyby 9-11 milionów ton węgla rocznie, lecz mniej niż 5 milionów ton. I nie musielibyśmy się teraz tak martwić. To, że przy obecnych szalonych cenach desperacko szukamy po świecie brakujących kilku milionów ton węgla, jest efektem owych wieloletnich zaniedbań

- podkreśla Andrzej Guła.

Z badań badania Instytutu Ekonomii Środowiska wynika, że około jednej trzeciej domów w Polsce nie ma żadnego ocieplenia ścian zewnętrznych. Taki budynek zużywa nawet pięć razy więcej ciepła – a więc i węgla, albo gazu – niż budynek przyzwoicie ocieplony, z nowoczesnymi oknami i drzwiami. Gospodarze ogrzewają całą okolicę, a najmniej siebie, bo ciepło ucieka im przez nieszczelne ściany i okna. Można powiedzieć, że w dzisiejszych realiach palą w piecach pieniędzmi. Gdyby – zamiast to nadal robić - zainwestowali te spalane pieniądze w ocieplenie domów i nową stolarkę, odczuliby błyskawiczną ulgę w portfelach, a równocześnie – w płucach. Milionów ludzi nie stać jednak na przeprowadzenie tak dużej inwestycji we własnym zakresie, dlatego niezbędne są systemy dopłat takich, jak program Czyste Powietrze. Najważniejsze jest jednak to, że systemu muszą brać pod uwagę realne – aktualne - koszty materiałów i robocizny.

Ale program Czyste Powietrze potrzebuje zmian. Jakich?

- Niestety, długo oczekiwana reforma programu Czyste Powietrze nie poszła we wskazywanym przez ekspertów kierunku. Zwiększono jedynie o 10 tys. złotych maksymalną dotację dla gospodarstw domowych o najniższych dochodach. Dla 70 procent potencjalnych chętnych nie zmieniło się nic! Stawki w tym programie nie były aktualizowane od początku funkcjonowania programu, czyli od 2018 roku. Oznacza to, że za dotację z Czystego Powietrza można dziś zrobić dwa razy mniej niż na początku – bo tak wzrosły koszty. Nie ma więc mowy o realnej pomocy dla gospodarstw domowych w znaczącym obniżeniu rachunków za ogrzewanie. A przecież – zgodnie z wypowiedziami pana premiera - to powinien być w tej chwili nasz główny wspólny cel – mówi nam Andrzej Guła.

Podkreśla, że Polski Alarm Smogowy nie poprzestaje na krytyce, lecz przygotował listę koniecznych zmian w programie Czyste Powietrze. Na liście przesłanej premierowi (wraz z logicznymi uzasadnieniami i wyliczeniami) znalazło się m.in.:

  • urealnienie cen urządzeń grzewczych i materiałów ociepleniowych (a więc podniesienie realnych dotacji do tych produktów)
  • zwiększenie dotacji do działań zmniejszających zużycie energii cieplnej domów
  • uproszczenie procedur rozliczeniowych, które obecnie trwają nawet miesiącami
  • intensywne propagowanie programu wśród Polek i Polaków.

PAS apeluje też ponownie o powołanie pełnomocnika ds. efektywności energetycznej i czystego powietrza. Dotychczasowy – Bartłomiej Orzeł – zrezygnował. W środowisku ekspertów od energii i środowiska panuje zgoda, że dymisja ta musiała mieć ścisły związek z nieuwzględnieniem proponowanych przez pełnomocnika zmian w Czystym Powietrzu.
– Od czasu jego odejścia, z przykrością obserwujemy rosnący chaos w działaniach oraz brak koordynacji działań rządu na polu efektywności energetycznej i czystego powietrza/ W tych ciężkich czasach trzeba z tym radykalnie i pilnie skończyć – uważa Andrzej Guła.

Jakie zmiany w Czystym Powietrzu proponują eksperci i dlaczego:

Podniesienie maksymalnych poziomów dotacji i urealnienie kosztów kwalifikowanych. Przez ostatnie trzy lata dotacje zostały w dużej części „zjedzone” przez inflację. Ceny niektórych materiałów poszły do góry nawet dwukrotnie. Według badań Instytutu Ekonomii Środowiska, między sierpniem 2020 a styczniem 2022 ceny styropianu grafitowego wzrosły o 105%. W samym tylko 2021 r. średnia cena ocieplenia domu warstwą styropianu 15 cm wzrosła o 34% z 149 na 199 zł/m2.

Ceny w Czystym Powietrzu (tzw. koszty kwalifikowane) nie były aktualizowane od początku funkcjonowania programu tj. od 2018 r. Oznacza to, że obecnie za dotację z Czystego Powietrza zrobimy nawet dwa razy mniej (np. ocieplimy dwukrotnie mniejszą powierzchnię ścian zewnętrznych) niż w 2018 r. Podobnie duże wzrosty cen odnotowano przy instalacjach źródeł ciepła.

Według zaleceń ekspertów potrzebne jest pilne urealnienie kosztów kwalifikowanych w programie Czyste Powietrze. Urealnienie to powinno również dotyczyć maksymalnych poziomów dotacji dla wszystkich grup beneficjentów tj. korzystających z (i) podstawowego poziomu dofinansowania, (ii) podwyższonego poziomu dofinansowania i (iii) najwyższego poziomu dofinansowania.

Pilne urealnienie progów dochodowych kwalifikujących do poszczególnych poziomów dofinansowania w Czystym Powietrzu, tj. poziomu podstawowego (30-procentowa dotacja), podwyższonego (60-procentowa dotacja) i najwyższego (90-procentowa dotacja).

Inflacja powoduje, że spadły realne dochody gospodarstw domowych. Do podwyższonego poziomu dotacji kwalifikują się osoby zarabiające miesięcznie mniej niż:
a) 1564 zł w gospodarstwie wieloosobowym,
b) 2189 zł w gospodarstwie jednoosobowym.
Do najwyższego poziomu kwalifikują się osoby zarabiające miesięcznie mniej niż:
a) 900 zł w gospodarstwie wieloosobowym,
b) 1260 zł w gospodarstwie jednoosobowym.

Większe wsparcie dla poprawy efektywności energetycznej. Źle ocieplony dom (130 m2) zużywa ok. 6 ton węgla/rok, przyzwoicie ocieplony dom - 3 tony węgla/rok, bardzo dobrze ocieplony nawet mniej niż jedną tonę. Gdyby rząd od kilku lat konsekwentnie wspierał poprawę efektywności energetycznej dziś polskie gospodarstwa domowe nie zużywałyby 9-11 milionów ton węgla rocznie tylko 5 milionów lub mniej. Czyste Powietrze w większym stopniu powinno wspierać poprawę efektywności energetycznej. We wszystkich grupach beneficjentów należy wprowadzić wyższe dotacje do działań mających na celu ocieplenie i termomodernizację budynku.

Usprawnienie procedur rozliczeniowych. Proces wypłaty dotacji w Czystym Powietrzu jest bardzo długi. Beneficjenci skarżą się na wielomiesięczne oczekiwanie na wypłatę dotacji przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska. Konieczne jest skrócenie obsługi wniosków o płatność i znaczące przyspieszenie wypłaty przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska

Prefinansowanie dla najuboższych. Najubożsi są faktycznie wykluczeni z programu, gdyż nie mają gotówki, żeby dokonać inwestycji (dotacje w Czystym Powietrzu mają charakter refundacyjny). Konieczne jest wdrożenie systemu prefinansowania dla najuboższych, obejmującego również tych, którzy dokonują inwestycji metodą gospodarczą (czyli np. ocieplają domy we własnym zakresie, a potrzebują pieniędzy na materiały).

Bon na audyt energetyczny. Polski Alarm Smogowy zaproponował, żeby każde gospodarstwo domowe, które kwalifikuje się do dodatku osłonowego wprowadzonego ustawą z dnia 17.12.2021 o dodatku osłonowym otrzymało darmowy bon na audyt energetyczny. Dzięki niemu będzie można zlecić ekspertyzę, która wskaże ile energii zostanie zaoszczędzone jeśli przeprowadzone zostaną prace termomodernizacyjne.

Ogólnopolska kampania społeczna promująca efektywność energetyczną i wymianę kopciuchów. Taka kampania w dobie kryzysu energetycznego powinna zastąpić kampanię dotychczas prowadzoną przez MKiŚ „Zadbaj o swój kawałek nieba”. W tym roku budżet kampanii promujących Czyste Powietrze ma wynieść 14 milionów złotych.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

SIM Zagłębie inwestycje pow. zawierciański

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na bochnia.naszemiasto.pl Nasze Miasto