Zdjęcie Rynku w Sieradzu sprzed ponad 120 lat robi furorę w sieci. Jak powstało? Są inne ujęcia miasta, którego od dawna już nie ma FOTO

Fotografia Rynku w Sieradzu drugie życie odzyskała, gdy w ostatnich dniach została opublikowana na portalu Polish Genius - Polish genealogy group, która prezentuje archiwalia pochodzące z Polski. Zainteresowaniu trudno się dziwić, bo zdjęcie pokazuje świat, którego od dawna już nie ma. Pozostały kamienice, jest widoczna charakterystyczna fara – obecnie bazylika mniejsza, ale nie ma już dawnego bruku, no i tłumu handlarzy, wtedy bowiem sieradzki Rynek był miejscem, w którym odbywały się targi.

Historię zdjęcia przypomina Paweł Kurzawski, sieradzki fotografik i pasjonat historii miasta. Jak informuje, zdjęcie pochodzi z roku 1902. Jest autorstwa Stanisława Szalaya, znanego warszawskiego fotografa w trakcie jego podróży nowo otwartą linią kolejową z Warszawy do Kalisza i nie jest jedyną zdjęciową pamiątką, która pozostała po tej wizycie.

- Przypomnijmy, że w roku 1902 oddano do użytkowania most kolejowy na rzece Warcie w Sieradzu, co pozwoliło na komunikację kolejową na trasie Warszawa-Kalisz. Była to jedna z najważniejszych magistrali kolejowych w kraju, nic więc dziwnego, że zaciekawiła wielu, a wśród nich również Stanisława Szalaya. Poza rokiem, nie znamy niestety dokładnej daty wykonania tych zdjęć. Również identyfikacja niektórych miejsc jest trudna do zlokalizowania, choć część z nich dla sieradzan będzie oczywista - istnieją do dziś lub zostały jasno opisane w przekazach jak choćby lokalizacja gospody "Pod Gęsią" – przypomina Paweł Kurzawski.

Stanisław Szalay – jak informuje dalej - był znanym fotografikiem i teoretykiem fotografii. W 1898 r. razem z Jadwigą Golcz założył w Warszawie spółkę pod nazwą „Golcz i Szalay” zajmującą się handlem materiałami i przyborami do fotografii. Spółka istniała do 1905 r. Sklep-poradnia dla fotoamatorów prowadzony przez Szalay’a i Golcz mieścił się przy ulicy Erewańskiej 3 (obecnie ulica Kredytowa). Było to miejsce, gdzie spotykali się i wymieniali doświadczeniami pierwsi amatorzy fotografii. W 1898 r. Stanisław Szalay rozpoczął współpracę z miesięcznikiem fotograficznym „Światło” na łamach którego publikował swoje artykuły i fotografie. Współpracował też z „Tygodnikiem Ilustrowanym”. W 1899 r. razem z teściem Władysławem Skłodowskim przetłumaczył z języka niemieckiego podręcznik do fotografii autorstwa G. Pizzighelliego pt. „Wstęp do fotografii”. W 1900 r. ukazał się podręcznik do fotografii autorstwa Szalay’a pt. „Jak fotografować? Wskazówki dla początkujących amatorów fotografii”. Rok później Szalay opublikował „Przepisy fotografów miłośników i zawodowych”.

Pierwszy pociąg przejechał przez Sieradz 122 lata temu. O wyjątkowym wydarzeniu pisaliśmy w LINKU PONIŻEJ:

Szalay – jak przypomina dalej Paweł Kurzawski - był jednym z założycieli Towarzystwa Fotograficznego Warszawskiego, które powstało w 1901 r. (od 1907 r. przyjęło ono nazwę Polskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii). Rok później został członkiem protektorem założonej w 1899 r. w Warszawie Kasy Przezorności i Pomocy dla Fotografów. Były to pierwsze związki zawodowe fotografów. W styczniu 1904 r., obok Jana Heuricha i Piotra Lebiedzińskiego, wszedł w skład komitetu redakcyjnego czasopisma „Fotograf Warszawski”. Tutaj publikował artykuły dotyczące fotografii, m.in.: „Fotografowanie przy sztucznym świetle” (1904 r.), „Sposób pigmentowy” (1905 r.), „Latarnia czarnoksięska i jej zastosowanie w szkole i przy odczytach” (1907 r.) i „Słownik preparatów chemicznych używanych w fotografii” (1913 r.). Szalay był również autorem wielu innych artykułów poświęconych fotografii, m.in.: „Kilka słów o papierach bromosrebrnych” (1902 r.), „Zastosowanie fotografii do reprodukcji mechanicznej” (1903 r.). W 1904 r. wydał kolejny podręcznik do fotografii pt. „Pierwsze zasady fotografii”, a w 1905 r. przetłumaczył z niemieckiego i opracował „Podręcznik fotografii praktycznej” autorstwa E. Vogla.

Od 1904 r. Stanisław Szalay razem z Edmundem Grünhauserem (1867-1920) prowadził w Warszawie przy ulicy Marszałkowskiej 110 firmę fotograficzno-litograficzną „Szalay-Grünhauser”. Rok później firma została przeniesiona na ulicę Chmielną 40. Od 1906 r. na Marszałkowskiej i Chmielnej funkcjonowała już nowa firma „Skład Materiałów i Przyborów do fotografii – Stanisław Szalay”.

W 1906 r. Szalay wszedł do prezydium Towarzystwa Fotograficznego Warszawskiego i objął w nim funkcję asesora. W 1908 r. został członkiem Komisji Fotograficznej przy Polskim Towarzystwie Krajoznawczym. Przewodniczącym został Rajmund Cholewiński, a jego zastępcą Mikołaj Wisznicki. W 1912 r. Szalay i jego firma uczestniczyli w wystawie fotograficznej „Krajobraz Polski” zorganizowanej w Warszawie przez Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. W 1913 r. z ramienia Polskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii Szalay prowadził otwarte wykłady popularyzujące sztukę fotografii. W 1914 r. wygłosił odczyt pt. „O fotografii barwnej w stanie obecnym”.

W roku, w którym w Europie wybuchła Wielka Wojna, Stanisław Szalay zrezygnował z prowadzenia zakładu fotograficznego. Przyczyną był pogarszający się stan zdrowia fotografa, który uniemożliwiał mu dalszą pracę. Już nigdy potem Szalay nie powrócił do fotografowania i fotografii, która była jego największą pasją. Po długiej i wyczerpującej chorobie zmarł 25 stycznia 1920 r. w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu powązkowskim.
Spadkobiercy Szalay’a przekazali jego spuściznę bibliotece Polskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii w Warszawie. Szklane diapozytywy z pracowni fotograficznej Szalay’a znajdują się również w zbiorach Muzeum Historii Fotografii w Krakowie.